100 familektów na stulecie Niepodległości

Przez trzy ostatnie miesiące br. grupa kilkunastu uczniów klas piątych wspólnie z dziećmi z ponad czterdziestu szkół w Polsce odbyła warsztaty językowo-plastyczne, podczas których dzieci i młodzież z rodzicami pod kierunkiem prowadzącej zajęcia „Lubię język polski” oraz wolontariuszem programu „DoMowy”:

• przyglądały się swojemu rodzinnemu językowi i wyszukiwały językowe dobra rodzinne;
• dzieliły się przyniesionymi na zajęcia „skrzydlatymi słowami”, dziecięcymi przekrętami i oryginalnymi powiedzonkami, które istnieją w ich domach, np. wymyśliły je dzieci i zostały w rodzinnym języku;
• utrwaliły je w słowno-obrazkowej formie; ukazując ich źródło, znaczenie i krótką historię powstania.

Uczestnicy zebrali 100 familektów, czyli słówek używanych jedynie przez domowników w swoim gronie, stąd niezrozumiałych dla osób postronnych. Familektów tych nie znajdziemy w żadnym słowniku języka polskiego, ale istnieją one w obrębie poszczególnych rodzin - uczestników „Rodzinnych historii o słowach”.

Efektem projektu „100 familektów na stulecie Niepodległości” jest powstanie „Słowników domowych” dziesięciu rodzin. Zawierają one dość oryginalne dziecięce słowostwory, tj.

• bukietnik = wazon do kwiatów, miodnie = wspaniale, cudownie, mućka = krowa (Bunia);
• fagarot = dzwonek, badzio = dziadek, laba, dwudniak = weekend (Szymon);
• zielona stacja = restauracja, kopiatki = kopytka, gugu gaga = kot, czesaczka = fryzjerka (Agnieszka);
• tonować = śpiewać, kojuś = smoczek, kruciak = krótka kurtka (Tomek);
• rąchel = królik, tuląpać = tańczyć, berbeć = mały rozrabiaka (Janek);
• siłowanie = ćwiczenia fizyczne, matecznik = drugie śniadanie (Czarek);
• fifuk = koc, fatka = pluszak, ninia = gwiazda (Julka).

Wkrótce ukaże się ilustrowana publikacja z najciekawszymi zabawnymi słowami wzbogacającymi naszą współczesną polszczyznę rodzinną.

Wszystkim młodym poszukiwaczom familektów zajęcia dostarczyły wiele przyjemności z manipulacji materiałem, jakim jest język. Młodzi adepci niewątpliwie czerpali też radość z poczucia twórczej mowy związanej z nieograniczonymi możliwościami nazywania świata wokół i tworzenia nowych słów: pięknych, ciepłych, czasem śmiesznych i zaskakujących.

Bogusława Grudzińska