Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka

10 grudnia cały świat obchodził Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka. 60 lat temu ONZ uchwaliła Powszechną Deklarację Praw Człowieka - pierwszy dokument tak szczegółowo określający prawa i podstawowe wolności człowieka. Tego dnia również świętujemy Dzień Ochrony Praw Dziecka.

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka liczy 30 artykułów. W Deklaracji mowa m.in. o prawach: prawo do życia, wolności, bezpieczeństwa osobistego i nauki; prawo wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo wolności opinii i jej wyrażania; prawo ubiegania się o azyl i korzystania z niego w innym kraju w razie prześladowania; zakaz zastraszania, torturowania i stosowania niewolnictwa; prawo do życia w godziwych warunkach materialnych. Deklaracja otworzyła drzwi do postępu, ale nadal pozostaje wiele do zrobienia. Każdy dzień przynosi przykłady łamania praw człowieka na całym świecie.

Dzieci posiadają szczególne prawa. Należy jednak pamiętać, że dziecko nie potrafi samo zadbać o siebie. Dlatego naturalnymi "strażnikami" praw dziecka są jego rodzice i opiekunowie. Ale dziecko potrzebuje też specjalnego zabezpieczenia w prawie stanowionym. Dobre prawo stanowione może i powinno pomagać rodzicom i opiekunom w rozwoju dziecka. W Polsce najważniejsze odnoszące się do dziecka akty prawne stanowią Konstytucja RP, Konwencja o Prawach Dziecka oraz Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka.

Konwencja Praw Dziecka składa się z preambuły i 54 artykułów. Katalog sformułowano kierując się następującymi zasadami:

• dobra dziecka,
• równości (wszystkie dzieci są równe wobec prawa bez względu na pochodzenie, płeć, narodowość, itd.),
• poszanowania praw i odpowiedzialności obojga rodziców (państwo respektuje autonomię rodziny i ingeruje tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach według określonych procedur),
• pomocy państwa (państwo zobowiązane jest do podejmowania wszelkich działań ustawodawczo-administracyjnych dla realizacji praw uznanych w konwencji).

Konwencja ustanawia status dziecka oparty na następujących założeniach:

• dziecko jest samodzielnym podmiotem, ale ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej,
• dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i prywatności,
• rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka,
• państwo ma wspierać rodzinę, a nie wyręczać ją w jej funkcjach.

Katalog praw i wolności obejmuje prawa cywilne, socjalne, kulturalne, polityczne i z założenia w niewielkim zakresie uwzględnia prawa ekonomiczne (dziecko winno się uczyć, a nie pracować).

Karta praw dziecka

Mam prawo:

• nie tylko do egzystencji, ale i do życia,
• do własnej osobowości. Nie jestem niczyją własnością,
• być równym każdej innej istocie ludzkiej bez względu na wiek,
• oczekiwać szacunku,
• być sobą, posiadać własną tożsamość,
• wyrażać moje myśli i uczucia, a także być wysłuchanym,
• pytać "dlaczego" i otrzymywać odpowiedź,
• być wychowywanym bez krzyku, bez lekceważenia czy poniżania,
• dorastać w swoim własnym tempie i oczekiwać akceptacji dla tego tempa,
• nie doznawać bólu fizycznego ze strony zagniewanych ludzi,
• być kochanym takim, jakim jestem,
• pod rozważnym kierownictwem, do myślenia we własnym imieniu i do podejmowania decyzji,
• do odpowiedzialności za siebie,
• do odczuwania radości, szczęścia, smutku, opuszczenia, złości i bólu,
• do wygrywania,
• troszczyć się i być przedmiotem troski, wychowywać i być wychowywanym, dawać i otrzymywać,
• sam kształtować swoje przekonania, wierzenia i normy,
• do wolności,
• uznawać i akceptować prawa innych wynikające z karty praw.

Aby upamiętnić 60. rocznicę uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka uczniowie Szkoły Podstawowej (klasa VI B) i Gimnazjum przygotowali apel, którego celem było przekazanie informacji o prawach ustanowionych dla dorosłych i dla dzieci. Każdy człowiek ma prawo do godnego życia w pokoju, miłości i w poczuciu bezpieczeństwa.

Edyta Brzostowska